De verkiezingen zijn voorbij. De stemmen zijn geteld. De rust is weergekeerd. Al is dat laatste misschien niet helemaal waar. In veel gemeenten is de burgemeester al gekozen, maar enkele centrumsteden zijn nog verwikkeld in bitse persoonlijke vetes. De oorzaak? Meningsverschillen en… verbroken voorakkoorden.
In de weken voor de verkiezingen merkte ik dat kranten schreven over voorakkoorden alsof het de normaalste zaak van de wereld was. In stad X hebben partij A, B en C een voorakkoord. In stad Y hebben partij D en E een voorakkoord. Mijn verbazing was groot toen mijn eigen stad in het lijstje opdook. Ik voelde me bedrogen: de hele campagne lang werd door alle partijen ‘De stemmer kiest!’ gescandeerd in de straten. Wist ik veel dat er daarna ‘Maar wij beslissen’ werd gefluisterd.
Volgens onderzoek van politicoloog Johan Ackaert (UHasselt) lag er in zeven op de tien Vlaamse gemeenten een voorakkoord klaar. Dat kan gaan van een mondelinge afspraak tot een ondertekend document. Een voorakkoord is zoals een maîtresse: alle politici willen er een, maar zullen het nooit toegeven als ze er een hebben. Terwijl ze dat beter wel zouden doen. Want het ergste aan een voorakkoord is niet het wrange gevoel van pseudo-democratie bij de kiezer. Nee, het ergste, dat is het doen alsof.
Doen alsof de kiezer effectief iets in de pap te brokken heeft. Doen alsof politici hun lot in de handen van het volk leggen. Terwijl alles al een dag voor de stembusgang in kannen en kruiken was en beklonken werd met een glas champagne. Stop voor één keer met dat acteren. Geef gewoon toe dat stemmen voor één partij betekent dat we stemmen voor twee of drie partijen. Dan weten wij als kiezer tenminste waar we aan toe zijn.
Dat voorakkoorden de democratie compleet schofferen is uiteraard niet waar. Want vergis u niet, beste lezer, als kiezer hebben we nog altijd enige macht. Een voorakkoord werkt alleen wanneer de betrokken partijen ook effectief genoeg stemmen behalen. Dus als wij beslissen om 180 graden te draaien, dan komt het voorakkoord natuurlijk onder druk te staan. En zo ontstaat de politieke chaos die nu in enkele steden heerst. Juist goed. Niks zo leuk als naar het avondnieuws kijken en politici in paniek zien weghollen van journalisten. Eigen schuld, dikke bult.
Alix in Wonderland 